zaterdag 3 oktober 2009

Het ontzet van Leiden op 3 oktober 1574 door Otto van Veen

De Vliet in 1574

Het schilderij Leidens Ontzet is vervaardigd door de schilder Otto van Veen (1557, Leiden – 1626, Brussel). Het toont de intocht van de Watergeuzen bij de Vliet in Leiden op 3 oktober 1574.

Leiden was bijna een jaar lang belegerd door de troepen van de hertog van Alva. De stad behoorde tot de steden, zoals ook Haarlem en Alkmaar, die in opstand waren gekomen tegen de Spaanse overheersing van Nederland. Daarom vielen de Spanjaarden de stad aan.

Eind oktober 1573 sloeg de Spaanse landvoogd Alva het beleg rond Leiden op om op die manier de stad, die werd omringd door singels en muren, uit te hongeren en tot overgave te dwingen. Het stadsbestuur was echter lang van tevoren op de hoogte en had grote voorraden levensmiddelen ingeslagen.

Eind maart 1574 onderbraken de Spaanse troepen het beleg voor de Slag op de Mookerheide (14 april 1574). Maar ondanks waarschuwingen dat de Spanjaarden terug konden komen nam het stadsbestuur geen extra maatregelen.

Er werden geen nieuwe troepen in dienst genomen, waardoor alleen de stadsschutterij en een legertje vrijwilligers voor een nieuwe verdediging konden zorgen. De Spaanse schansen rondom Leiden werden niet neergehaald en men verzuimde grootschalig levensmiddelen in te slaan.

Dit was een grote vergissing, want in de nacht van 25 op 26 mei 1574 keerde Valdez naar de stad terug om het beleg te hervatten.

In een poging om Leiden van het beleg te bevrijden werden in september 1574 in opdracht van de Prins van Oranje de dijken bij Rotterdam en Capelle aan den IJssel doorgestoken, om het polderland te laten overstromen.

In de nacht van 2 op 3 oktober 1574 draaide de wind naar het zuiden en stroomde het water naar Leiden en zetten Watergeuzen met hun schepen de aanval in. Het water kwam zo hoog dat de Spaanse troepen vluchtten.

In de vroege ochtend voeren de Watergeuzen over de Vliet de stad binnen met aan boord haring en wittebrood voor de zwaar geteisterde bevolking.

Tijdens het tweede beleg zijn 6000 van de 18.000 inwoners omgekomen van de honger en de pest die was uitgebroken.

Vandaag de dag wordt het ontzet van Leiden nog steeds zeer uitbundig gevierd met optochten, markten en een grote kermis.

De Vliet in Leiden vandaag de dag

Deze foto onving ik een keer als kaartje met Nieuwjaarswensen van de ouders van een vriend. Hierop is de Vliet in Leiden vanaf de brug bij het Rapenburg.

Wat ze niet wisten, maar wat toch heel leuk is om te vertellen, dat is dat aan deze Vliet mijn geboortehuis staat, dat trouwens op de foto net niet zichtbaar is.

Gelukkig gaat het er nu op de Vliet wat gemoedelijker aan toe dan op 3 oktober 1574.

(Robvandam)